Jastrun właściwy, znany również jako złocień właściwy lub jastrun wczesny (naukowa nazwa Leucanthemum vulgare), jest rośliną z rodziny astrowatych, szeroko rozpowszechnioną w Europie i Azji, a cenioną zarówno za swoje walory ozdobne, jak i lecznicze.

Jastrun właściwy (Leucanthemum vulgare) jest powszechnie rozprzestrzeniony również w Polsce. Rośnie głównie w miejscach suchych i nasłonecznionych, takich jak: łąki, pastwiska, przydroża, ugory oraz skraje lasów. Jest to roślina typowa dla niżu i niższych położeń górskich i rzadziej można go spotkać na wyższych partiach gór. Jego rozkwit przypada na okres od maja do sierpnia, kiedy to jego charakterystyczne białe kwiaty z żółtymi środkami są łatwo rozpoznawalne.

źródło Pixabay

Posiada znakomite właściwości lecznicze. Zawiera szereg składników aktywnych, takich jak flawonoidy, kwasy organiczne, flawonoidy, saponiny i substancje o działaniu przeciwzapalnym. Dzięki tym składnikom, roślina ta może być stosowana w leczeniu różnych schorzeń. Jastrun właściwy może być stosowany w leczeniu lub wspomaganiu leczenia różnych schorzeń, głównie ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwutleniające.

Oto kilka przykładów zastosowań

Zapalenie dróg moczowych

Napar z kwiatów jastrunu może pomóc w leczeniu infekcji układu moczowego poprzez swoje właściwości przeciwzapalne i moczopędne.

Stany zapalne skóry

Zewnętrzne stosowanie w postaci kompresów lub okładów może być skuteczne w redukcji stanów zapalnych skóry, takich jak łuszczyca, egzema czy rumień.

Ukłucia owadów i oparzenia słoneczne

Jastrun właściwy może być używany do przygotowania środków zewnętrznych, które pomagają w leczeniu ukąszeń owadów i oparzeń słonecznych, dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym i kojącym.

Problemy żołądkowo-jelitowe

Napar z jastrunu może być pomocny w przypadku niestrawności, wzdęć, zgagi czy lekkiej dyspepsji, ze względu na swoje właściwości kojące dla układu pokarmowego.

Niespokojny sen

Jastrun właściwy ma również właściwości uspokajające i może być stosowany jako środek wspomagający leczenie bezsenności i innych zaburzeń snu.

Ważne jest jednak, aby pamiętać, że rośliny lecznicze nie zastępują profesjonalnej opieki medycznej i powinny być stosowane z rozsądkiem oraz po konsultacji z lekarzem lub specjalistą z dziedziny fitoterapii. Ponadto, skuteczność jastrunu właściwego w leczeniu konkretnych schorzeń może różnić się w zależności od indywidualnych cech organizmu i powinna być oceniana przez lekarza.

Jastrun właściwy może mieć pewne przeciwwskazania i skutki uboczne, chociaż jest ogólnie uznawany za bezpieczny przy odpowiednim użyciu.

źródło Pixabay

Oto kilka rzeczy, które należy wziąć pod uwagę

Alergie

Niektórzy ludzie mogą być uczuleni na jastrun właściwy, szczególnie ci, którzy mają alergie na rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae), takie jak stokrotka, chrzan, czy dzięgiel. Objawy alergiczne mogą obejmować:  świąd, wybroczyny lub obrzęki.

Ciąża i karmienie piersią

Nie ma wystarczającej ilości dowodów na bezpieczeństwo używania jastrunu właściwego w czasie ciąży i karmienia piersią. Dlatego zaleca się unikanie jego stosowania w tych okresach.

Interakcje lekowe

Jastrun właściwy może teoretycznie oddziaływać z niektórymi lekami, na przykład z przeciwzapalnymi lub przeciwkrzepliwymi. Jeśli jesteś w tarkcie leczenia, powinieneś skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem używania jastrunu właściwego.

Nadwrażliwość skóry

Zewnętrzne stosowanie jastrunu właściwego może spowodować podrażnienie lub nadwrażliwość skóry u niektórych osób.

Dawkowanie

Przestrzeganie zalecanych dawek jest ważne, ponieważ nadmierne ilości mogą spowodować niepożądane efekty, takie jak: nudności, wymioty lub biegunka.

Zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub specjalistą z dziedziny fitoterapii przed rozpoczęciem leczenia roślinnego, szczególnie w przypadku istniejących schorzeń, ciąży, karmienia piersią lub przyjmowania innych leków.

Zalecane dawki jastrunu właściwego mogą się różnić w zależności od formy przygotowania (napar, odwar, ekstrakt itp.) oraz konkretnego schorzenia. Poniżej przedstawiam ogólne wytyczne, jednak zawsze należy konsultować się z lekarzem lub fitoterapeutą przed rozpoczęciem leczenia.

Napary 

Napar z kwiatów jastrunu właściwego

Dla dorosłych: 1-2 łyżeczki suszonych kwiatów zalewa się szklanką wrzątku, parzy przez 10-15 minut, przeciera przez sitko i pije do 3 razy dziennie.

Dla dzieci: Dawkę należy dostosować do wieku i wagi dziecka, zwykle jest to ½ do 1/3 dawki dla dorosłych.

Okłady i kompresy

Do przygotowania okładów lub kompresów, można użyć świeżych lub suszonych kwiatów jastrunu, które należy rozgnieść i umieścić na czystym płótnie lub gazy. Następnie stosuje się je bezpośrednio na dotknięte miejsce. Częstość stosowania zależy od rodzaju schorzenia i zaleceń lekarza.

Maści

Maści można przygotować z dodatkiem tłuszczu roślinnego lub lanoliny, by uzyskać gęstszą konsystencję, która będzie dłużej utrzymywać się na skórze.

Ekstrakty i tinktury

Dawki ekstraktów i tinktur z jastrunu właściwego powinny być dostosowane do koncentracji substancji aktywnych i zaleceń producenta. Zwykle stosuje się kilka kropel do kilku mililitrów kilka razy dziennie.

Pamiętaj, że te dawki są ogólnymi wytycznymi i mogą nie być odpowiednie dla każdej osoby. Istotne jest, aby zawsze przestrzegać zaleceń lekarza lub producenta oraz monitorować swoje reakcje na leczenie. Ponadto, nie należy samodzielnie leczyć ciężkich schorzeń ani zastępować tradycyjnego leczenia leczeniem roślinami bez konsultacji z lekarzem.

Ważne jest, by pamiętać, że rośliny lecznicze powinny być stosowane z rozsądkiem i w odpowiednich dawkach. Niektóre osoby mogą być uczulone na jastrun właściwy lub mogą wystąpić niepożądane efekty uboczne. Zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub specjalistą z dziedziny fitoterapii przed rozpoczęciem leczenia roślinnego, szczególnie w przypadku ciężkich schorzeń, ciąży lub karmienia piersią.

Jastrun właściwy, podobnie jak wiele innych roślin leczniczych, może wpływać na interakcje z innymi lekami. Choć nie są one dobrze udokumentowane, istnieje możliwość, że składniki aktywne zawarte w jastrunie mogą zmieniać metabolizm leków w organizmie lub wpływać na ich działanie w inny sposób.

Oto kilka przykładów potencjalnych interakcji

Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe

Jastrun właściwy ma właściwości przeciwzapalne, które mogą teoretycznie wzmocnić działanie leków przeciwzapalnych, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), co może zwiększyć ryzyko działań niepożądanych, takich jak krwawienie z przewodu pokarmowego.

Leki przeciwkrzepowe

Niektóre rośliny lecznicze mogą wpływać na zdolność krwi do krzepnięcia. Choć dla jastrunu właściwego nie ma dużo danych, istnieje teoretyczne ryzyko, że może on zmieniać działanie leków przeciwkrzeplowych, takich jak warfaryna, co może prowadzić do niepożądanych efektów, w tym zwiększonego ryzyka krwawienia.

Leki nasenne i uspokajające

Jastrun właściwy ma właściwości uspokajające, które mogą potęgować działanie leków nasennych i uspokajających, takich jak benzodiazepiny, prowadząc do nadmiernego uśpienia lub innych efektów niepożądanych.

Leki przeciwdepresyjne

Niektóre rośliny mogą interagować z lekami przeciwdepresyjnymi, choć dla jastrunu właściwego brakuje specyficznych danych. Możliwe jest, że może on zmieniać metabolizm lub działanie tych leków.

Zawsze ważne jest, aby przed rozpoczęciem używania jastrunu właściwego lub innych roślin leczniczych skonsultować się z lekarzem, szczególnie jeśli przyjmuje się już inne leki. Lekarz może dostosować leczenie lub zalecić odpowiednie dawkowanie, aby uniknąć niekorzystnych interakcji leków.

Aby minimalizować ryzyko interakcji jastrunu właściwego z innymi lekami, należy przestrzegać następujących zaleceń:

• konsultacja z lekarzem;
• dawkowanie;
• monitorowanie reakcji;
• Informacja o przyjmowanych lekach; 
• regularne kontrole lekarskie.

Pamiętaj, że nawet rośliny lecznicze mogą mieć skutki uboczne i interakcje z innymi lekami, dlatego ostrożność i konsultacja z profesjonalistami zdrowia są kluczowe.

Istnieją grupy osób, które powinny unikać stosowania Jastrunu właściwego lub powinny być szczególnie ostrożne podczas jego używania. Oto niektóre z nich:

Kobiety w ciąży i karmiące piersią: jak wyżej pisałam i datego zaleca się unikanie jego stosowania w tych okresach.

Osoby z alergią na astrowate, takie jak: stokrotka, chrzan, czy dzięgiel, mogą również być alergiczne na jastrun właściwy. Objawy alergii mogą obejmować świąd, wybroczyny lub obrzęki.

Osoby przyjmujące leki: jak wspomniałam wcześniej, jastrun właściwy może teoretycznie oddziaływać z niektórymi lekami, takimi jak przeciwzapalne, przeciwkrzepliwe czy leki nasenne. Osoby przyjmujące takie leki powinny skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem używania Jastrunu właściwego.

Dzieci: dawkowanie dla dzieci powinno być zawsze dostosowane do wieku i wagi dziecka. Nie należy stosować jastrunu dla dzieci bez konsultacji z pediatrą.

Osoby z chorobami autoimmunologicznymi: niektóre rośliny lecznicze mogą wpływać na działanie układu odpornościowego, stąd te osoby powinny unikać stosowania Jastrunu właściwego lub powinny być szczególnie ostrożne i skonsultować się z lekarzem.

Nie ma specjalistycznych badań dotyczących alergii na Jastrun właściwy, ale objawy alergii na rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae) mogą być podobne do innych alergii kontaktowych lub pokarmowych. Oto niektóre z najczęstszych objawów, które mogą wystąpić u osób alergicznych:

• świąd skóry (pruritus);
• wybroczyny lub zaczerwienienie skóry;
• obrzęki, zwłaszcza wokół oczu lub ust;
• pęcherze lub napływy na skórze;
• trudności w oddychaniu lub duszność, jeśli alergia dotyczy dróg oddechowych;
• kichanie, łzawienie oczu lub biegunka, jeśli alergia jest spowodowana wdychaniem pyłku lub spożyciem pokarmów zawierających jastrun.

Jeśli po kontakcie z jastrunem właściwym wystąpią jakiekolwiek objawy alergiczne, należy unikać dalszego kontaktu z rośliną i skonsultować się z lekarzem. Lekarz może zalecić unikanie alergenu oraz podjąć leczenie objawów alergii, jeśli jest to konieczne.

Zawsze ważne jest, aby przed rozpoczęciem używania roślin leczniczych skonsultować się z lekarzem lub fitoterapeutą, aby upewnić się, że jest to bezpieczne i odpowiednie w danym przypadku.

źródło Pixabay

Pozdrawiam Wszystkich szukających radości lub pomocy w Naturze~

~Joanna M. Szatkiewicz

Naturopata w specjalizacji aromaterapia i ziołolecznictwo